Dodany przez
„Witnicki Flesz” 1/2020
Kolekcja pocztówek Miejskiej Biblioteki Publicznej w Witnicy jest cennym źródłem wiedzy o lokalnej historii.
Witnicka biblioteka została założona w 1945 roku i od tej pory zajmowała różne lokale. Pierwszy znajdował się przy dzisiejszym Placu A. Zabłockiego pod numerem 8. Na początku XX wieku w tym samym miejscu działała pracownia Hansa La Roche, fotografa i wydawcy pocztówek. W zbiorach witnickiej biblioteki znajdują się 42 jego prace. Cała pocztówkowa kolekcja liczy 589 egzemplarzy, które przedstawiają obiekty i pejzaże dzisiejszego Miasta i Gminy Witnica.
Z lupą w ręku
Znakomita większość zbiorów stanowi kolekcja Towarzystwa Przyjaciół Witnicy, którą stworzył wieloletni prezes tej organizacji Zbigniew Czarnuch. W 2015 roku pocztówki zostały przekazane bibliotece. Najstarsze z nich pochodzą z 1898 roku. Firmują je kostrzynianin Georg Schoppmeyer i witniczanin Paul Schroeter, właściciel drukarni i wydawca lokalnego pisma.
Widokówki z przełomu wieków przedstawiają najbardziej reprezentacyjne obiekty miasta, takie jak kościół i hotel. Niektóre z nich, np. pomnik wojenny, dwór Radorf i siedziba cesarskiej poczty, nie przetrwały ostatniej wojny. Można je obejrzeć wyłącznie na obrazkach.
Dla kontrastu najmniej reprezentacyjny jest domeczek mistrza krawieckiego Karla Schulza, mieszkańca wsi Scharnhorst (od 1935 r. w granicach Witnicy). W okresie międzywojennym wydanie czarno-białej pocztówki nie mogło być drogie, skoro mogli sobie na to pozwolić skromni rzemieślnicy.
Wydawnictwa wzmiankowanego już Hansa La Roche, prawdopodobnie potomka francuskich hugenotów, pochodzą z lat 1909-1927. Są reprodukcjami fotografii i posiadają cenioną przez bibliotekarzy cechę – zawierają kompletny opis z datami rocznymi włącznie. W większości przypadków bowiem bibliotekarz z lupą w ręku odczytywał stemple pocztowe i zapisy odręczne. W wielu przypadkach konieczne były konsultacje Zbigniewa Czarnucha. Przykładem może być seria widoczków o wymiarach 6×9 cm. Na jednej z nich przedstawiony jest wiatrak, który spłonął w 1936 r. To pozwoliło na przybliżone wydatowanie kilku pocztówek.
1936 r. To pozwoliło na przybliżone wydatowanie kilku pocztówek.
Słowem i obrazem
Zbiór jest wykorzystywany do oprawy ikonograficznej wykładów historycznych Zbigniewa Czarnucha. Jest także prezentowany w czasie prelekcji „Witnica na starej pocztówce”. – Niżej podpisany z pocztówek i fotografii tworzy historię obrazkową wybranych miejsc. Na przykład placu przy skrzyżowaniu ulic Gorzowskiej i Pocztowej.
Na miejscu rozebranego kościoła w 1879 r. powstał skwerek z pomnikiem wojennym – kolumną z pruskim orłem. W 1911 roku stanął za nim ratusz. W 1945 roku gmach spłonął, a z pomnika zniknął orzeł.
W dwudziestą rocznicę „wyzwolenia Witnicy” na ocalałym postumencie niemieckiego monumentu zamontowano tablicę z polskim, patriotycznym tekstem. W 1979 roku zbudowano na tym miejscu betonowy Pomnik Żołnierza Polskiego. Wszystkie te fakty są udokumentowane na widokówkach i fotografiach.
Co dalej?
Od 2015 roku kolekcja witnickich pocztówek jest wzbogacana na dwa sposoby. Pierwszym są zakupy oraz darowizny osób prywatnych. Należą do nich Zbigniew Czarnuch, kolekcjonerka Monika Chomont i dąbroszynianin Bartłomiej Miszkiel. Drugi to kopiowanie i upublicznianie kolekcji osób prywatnych. Niedawno bibliotekarze zeskanowali imponującą kolekcję starych pocztówek i fotografii Moniki Chomont.
Praca nad zbiorami ikonograficznymi jest absorbująca, ale przynosi wiele satysfakcji, gdyż jej efekty budzą zainteresowanie odbiorców. Opowieści „słowem i obrazem pisane” są ciekawsze od „gadających głów”.
Władysław Wróblewski
